Vergi kaçakçılığı suçu, günümüzde ticari hayatta sıkça karşı karşıya kalınmakta olan bir suç tipidir. Vergi kanunları uyarınca tutulan, düzenlenen ve saklanması ve ibraz edilmesi zorunlu olan belge, kayıt ve defterlerin usulüne uygun olarak düzenlenmemesi, kayıtlarda değişiklik ve tahrifat yapılması, yok edilmesi, bu kayıtlarda hileler yapılmasına vergi kaçakçılığı suçu denir.
213 Sayılı Vergi Usul Kanunu 359/a-1,2 maddesine göre; Vergi kanunlarına göre tutulan veya düzenlenen ve saklanma ve ibraz mecburiyeti bulunan; defter ve kayıtlarda hesap ve muhasebe hileleri yapanlar, gerçek olmayan veya kayda konu işlemlerle ilgisi bulunmayan kişiler adına hesap açanlar veya defterlere kaydı gereken hesap ve işlemleri vergi matrahının azalması sonucunu doğuracak şekilde tamamen veya kısmen başka defter, belge veya diğer kayıt ortamlarına kaydedenler, defter, kayıt ve belgeleri tahrif edenler veya gizleyenler veya muhteviyatı itibariyle yanıltıcı belge düzenleyenler veya bu belgeleri kullananlar hakkında on sekiz aydan beş yıla kadar hapis cezasına hükmolunur.
213 Sayılı Vergi Usul Kanunu 359/b maddesine göre; Vergi kanunları uyarınca tutulan veya düzenlenen ve saklama ve ibraz mecburiyeti bulunan defter, kayıt ve belgeleri yok edenler veya defter sahifelerini yok ederek yerine başka yapraklar koyanlar veya hiç yaprak koymayanlar veya belgelerin asıl veya suretlerini tamamen veya kısmen sahte olarak düzenleyenler veya bu belgeleri kullananlar, üç yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
213 Sayılı Vergi Usul Kanunu 359/c maddesine göre; Bu Kanun hükümlerine göre ancak Maliye Bakanlığı ile anlaşması bulunan kişilerin basabileceği belgeleri, Bakanlık ile anlaşması olmadığı halde basanlar veya bilerek kullananlar iki yıldan sekiz yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.
213 Sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 359. maddesinde düzenlenen ve kanuna göre uyulması gereken kurallar aykırı hareket edilmesi ile oluşan vergi kaçakçılığı suçuna ilişkin yapılacak soruşturma ve kovuşturma 5271 sayılı Ceza Muhakemesi Kanunu’nun hükümlerine göre yapılır.
VERGİ KAÇAKÇILIĞI SUÇU OLUŞTURAN FİİLLER
213 Sayılı Vergi Usul Kanunu’nun 359 maddesinde belirtilen ve vergi kaçakçılığı suçunu oluşturan fiil ve durumlar bulunmaktadır. Bunlar;
Defter, Kayıt ve Belgelerin Tahrif Edilmesi: Bu fiille başlangıçta gerçeği yansıtan bir defter veya belgede gerçeğe uygun olmayan şekilde, rakam ve yazıların bir kısmının değiştirilmesi kastedilmekte ve yapılan işlem veya kayda ilişkin izlerin ortadan kaldırılması amaçlanmaktadır. Saklanması ve ibraz edilmesi zorunlu olan vergiye ilişkin bilgiler içeren defterdeki yazı ve rakamların silinmesi, rakamların okunmayacak şekilde karalanması, kayıtlarda da aynı şekilde vergi matrahının tespit edilmesinin zorlaştırılması veya imkansız hale getirilmesi vergi kaçakçılığı suçunu oluşturur.
Muhasebe ve Hesap Hileleri Yapma: Çoğunlukla yasadışı işlemler yapan kişiler yaptıkları yasadışı eylemleri gizlemek amacıyla bu yola başvurur. Bu yol ile usule uygun vergilendirme yapılmaması sonucunda gerçek matrahın ortaya çıkmasına engel olarak daha az vergi ödemek hedeflenmektedir.
Defter Kayıt ve Belgeleri Gizleme: Vergi mükelleflerine vergisel işlemlere esas olmak üzere yasa uyarınca belirlenen defter ve kayıtları tutmak, düzenlemek, saklamak ve istendiğinde yetkili makamlara ibraz etmek yükümlülüğü getirilmiştir. Amaç, kayıt altına alınan defter ve belgeler aracılığı ile mükellef ve mükellefle ilişkili üçüncü kişilerin vergiye dair durumlarının ortaya çıkarılmasıdır. Vergi incelemesi yapılırken noter tarafından onaylanmış vergiye ilişkin bilgiler içeren kayıtlar veya herhangi bir şekilde varlığı tespit edilen defter ve belgelerin yetkili kişilere ibraz edilmemesi ve bu kayıt, belge ve defterlerin saklanması vergi kaçakçılığı suçunu oluşturur.
Gerçeğe Aykırı Hesap Açma: Gerçek olmayan veya kayda konu işlemlerle ilgisi bulunmayan kişiler adına hesap açmak VUK md.359/b maddesine göre vergi kaçakçılığı suçu olarak kabul edilmektedir. Örneğin, şirket stoklarında yer alan malları gerçekte var olmayan müşterilere satılmış gibi göstermek.
Yanıltıcı Belge Düzenleme veya Bu Belgelerle İşlem Yapma: Belgeye konu ticari iş veya işlem gerçekte var olduğu halde, iş veya işlemi belgeye aktarırken nitelik, nicelik ve içeriğinin gerçeğe aykırı yansıtılmasıdır. Örneğin, satılan bir malın cins, fiyat veya miktar yönünden gerçeğe aykırı bir şekilde faturalandırılması.
Çift Defter Tutma: Çift defter tutma, vergi kanunlarına göre tutulması gereken defter ve kayıtlar dışında, ticari hesap ve işlemlerin kaydedildiği özel defterler tutulması veya belgeler düzenlenmesidir. Örn, veresiye satış yapan ve elden tahsilat yapan bir şirketin tüm alacak, borç ve diğer kayıtların yer aldığı veresiye defteri tutması.
Defter Belge ve Kayıtlarda Sahtecilik: Defter, kayıt veya belgeleri yok etme veya defter sayfalarını yok ederek yerine başka yaprak koyma ya da hiç yaprak koymama halinde sahtecilik suretiyle vergi kaçakçılığı suçu oluşabileceği gibi belgelerin asıl veya suretlerini tamamen veya kısmen sahte olarak düzenleme veya kullanma suretiyle de vergi kaçakçılığı suçu meydana gelir. Örneğin, sahte fatura düzenleme veya kullanma.
VERGİ KAÇAKÇILIĞI SUÇLARINDA ŞİKAYET VE UZLAŞMA
Ceza hukukunda uzlaştırma, Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 253/1 maddesinde açıklandığı üzere, ceza soruşturması ve kovuşturmasında tarafsız bir kimsenin arabuluculuğuyla uyuşmazlığın çözülmesi için suçun mağduru ve failinin iletişim kurduğu süreçtir. Vergi kaçakçılığı suçu uzlaşmaya tabi suçlardan değildir. Bu sebeple vergi kaçakçılığı suçlarında uzlaşma yapılamamaktadır.
Vergi kaçakçılığı suçu şikayete tabi suçlar arasında değildir. Bu suç yetkili makamlar tarafından resen soruşturulur.
VERGİ KAÇAKÇILIĞI SUÇLARINDA ZAMANAŞIMI SÜRESİ
Vergi kaçakçılığı suçlarında uygulanacak zamanaşımı süresi Türk Ceza Kanunu’nda düzenlenen genel zamanaşımı kurallarına göre belirlenir. Bu düzenlemeye göre VUK 359 suçuna uygulanacak zamanaşımı süresi 8 yıldır. Ancak bu zamanaşımı süresinin ne zaman başlayacağı suçun oluşmasındaki neden olayın fiillere göre değişiklik gösterir.
Vergi kaçakçılığı suçunda zamanaşımı süreleri, suçun unsurları, cezası gibi hususlar oldukça önemlidir. Bu hususta merak edilen konuları kısaca bilgilendirdik. Ancak her olay kendine özgü olup hatalı işlem yapılmaması adına vergi kaçakçılığı suçu konularıyla ilgilenen ceza avukatından yardım almanızı tavsiye ederiz.