Son yıllarda Suriye, Irak, Afganistan vb. ülkelerde meydana gelen iç çatışma ve savaş ortamından kaçmak isteyenler Türkiye’yi bir sığınma yeri ya da Avrupa ülkelerine geçebilmek için bir güzergah olarak kullanmaktadırlar. Bu nedenlerden dolayı Türkiye dünyada en fazla sığınmacı ve mülteci barındıran ülke haline gelmiştir. Bu kadar sığınmacı ve mültecinin olması hemen hemen birçok alanda sorunları beraberinde getirmiş ve bu sorunları bir nebze azaltmak adına kanun koyucu tarafından belli yasal düzenlemeler yapılmıştır. Özellikle yabancıların Türkiye’ye giriş ve çıkışları, Türkiye’de kalmaları ve koruma talep eden yabancılara sağlanacak korumanın kapsamı ile uygulanmasına ilişkin usul ve esaslar 04.04.2013 tarihinde resmi gazetede yayımlanıp yürürlüğe giren 6458 sayılı Yabancılar Ve Uluslararası Koruma Kanunu’nu ile düzenlemiştir.
Bu yazımızda 6458 sayılı Yabancılar Ve Uluslararası Koruma Kanunu kapsamında idari gözetim kararı ve bu karara nasıl itiraz edileceği ile sınır dışı edilme konularına değineceğiz.
SINIR DIŞI EDİLEBİLECEK KİŞİLER
6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 57/1. Maddesinde sınır dışı edilecek kişiler tek tek sayılmıştır. Bu kanun hükmüne göre;
a) 5237 sayılı Kanunun 59 uncu maddesi kapsamında sınır dışı edilmesi gerektiği değerlendirilenler
b) Terör örgütü yöneticisi, üyesi, destekleyicisi veya çıkar amaçlı suç örgütü yöneticisi, üyesi veya destekleyicisi olanlar
c) Türkiye’ye giriş, vize ve ikamet izinleri için yapılan işlemlerde gerçek dışı bilgi ve sahte belge kullananlar
ç) Türkiye’de bulunduğu süre zarfında geçimini meşru olmayan yollardan sağlayanlar
d) Kamu düzeni veya kamu güvenliği ya da kamu sağlığı açısından tehdit oluşturanlar
e) Vize veya vize muafiyeti süresini on günden fazla aşanlar veya vizesi iptal edilenler
f) İkamet izinleri iptal edilenler
g) İkamet izni bulunup da süresinin sona ermesinden itibaren kabul edilebilir gerekçesi olmadan ikamet izni süresini on günden fazla ihlal edenler
ğ) Çalışma izni olmadan çalıştığı tespit edilenle
h) Türkiye’ye yasal giriş veya Türkiye’den yasal çıkış hükümlerini ihlal edenler ya da bu hükümleri ihlale teşebbüs edenler
ı) Hakkında Türkiye’ye giriş yasağı bulunmasına rağmen Türkiye’ye geldiği tespit edilenler
i) Uluslararası koruma başvurusu reddedilen, uluslararası korumadan hariçte tutulan, başvurusu kabul edilemez olarak değerlendirilen, başvurusunu geri çeken, başvurusu geri çekilmiş sayılan, uluslararası koruma statüleri sona eren veya iptal edilenlerden haklarında verilen son karardan sonra bu Kanunun diğer hükümlerine göre Türkiye’de kalma hakkı bulunmayanlar
j) İkamet izni uzatma başvuruları reddedilenlerden, on gün içinde Türkiye’den çıkış yapmayanlar
k) Uluslararası kurum ve kuruluşlar tarafından tanımlanan terör örgütleriyle ilişkili olduğu değerlendirilenler.
İDARİ GÖZETİM KARARI KİM TARAFINDAN VERİLİR?
6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 57/2. maddesinde belirtildiği üzere gereğince haklarında sınır dışı etme kararı alınan yabancılardan; kaçma ve kaybolma riski bulunan, Türkiye’ye giriş veya çıkış kurallarını ihlal eden, sahte ya da asılsız belge kullanan, kabul edilebilir bir mazereti olmaksızın Türkiye’den çıkmaları için tanınan sürede çıkmayan, kamu düzeni, kamu güvenliği veya kamu sağlığı açısından tehdit oluşturanlar hakkında valilik veya İl Göç İdaresi Müdürlüğü tarafından idari gözetim kararı alınır.
İDARİ GÖZETİM KARARI NE KADAR SÜRELİĞİNE VERİLEBİLİR?
Geri gönderme merkezlerindeki idari gözetim süresi altı ayı geçemez. Ancak bu süre, sınır dışı etme işlemlerinin yabancının iş birliği yapmaması veya ülkesiyle ilgili doğru bilgi ya da belgeleri vermemesi nedeniyle tamamlanamaması hâlinde, en fazla altı ay daha uzatılabilir.
İdari gözetimin devamında zaruret olup olmadığı, valilik tarafından her ay düzenli olarak değerlendirilir. Gerek görüldüğünde, otuz günlük süre beklenmez. İdari gözetimin devamında zaruret görülmeyen yabancılar için idari gözetim derhâl sonlandırılır. Bu yabancılara, 57/A maddesi uyarınca idari gözetime alternatif yükümlülükler getirilir.
İdari gözetim kararı, idari gözetim süresinin uzatılması ve her ay düzenli olarak yapılan değerlendirmelerin sonuçları, gerekçesiyle birlikte yabancıya veya yasal temsilcisine ya da avukatına tebliğ edilir. Aynı zamanda, idari gözetim altına alınan kişi bir avukat tarafından temsil edilmiyorsa, kendisi veya yasal temsilcisi kararın sonucu, itiraz usulleri ve süreleri hakkında bilgilendirilir.
İDARİ GÖZETİM KARARINA İTİRAZ
İdari gözetim altına alınan kişi veya yasal temsilcisi ya da avukatı, idari gözetim kararına karşı Sulh Ceza Hâkimine başvurabilir. Başvuru idari gözetimi durdurmaz. Dilekçenin idareye verilmesi hâlinde, dilekçe yetkili Sulh Ceza Hâkimine derhâl ulaştırılır. Sulh Ceza Hâkimi incelemeyi beş gün içinde sonuçlandırır. Sulh Ceza Hâkiminin kararı kesindir. İdari gözetim altına alınan kişi veya yasal temsilcisi ya da avukatı, idari gözetim şartlarının ortadan kalktığı veya değiştiği iddiasıyla yeniden Sulh Ceza Hâkimine başvurabilir.
İDARİ GÖZETİME ALTERNATİF YÜKÜMLÜLÜKLER
6458 sayılı Yabancılar ve Uluslararası Koruma Kanunu’nun 57/1. Maddesinde idari gözetime alternatif yükümlülükler tek tek sayılmıştır. Bu kanun hükmüne göre;
a) Belirli adreste ikamet etme
b) Bildirimde bulunma
c) Aile temelli geri dönüş
ç) Geri dönüş danışmanlığı
d) Kamu yararına hizmetlerde gönüllülük esasıyla görev alma
e) Teminat
f) Elektronik izleme
6458 sayılı kanunun 57/A maddesi uyarınca hakkında idari gözetime alternatif yükümlülükler uygulanmasına karar verilen yabancılar için ilgili kanun maddesinde sayılmış olan tedbirlerden sadece bir tanesi uygulanabileceği gibi bu tedbirlerden birkaçı da aynı anda uygulanabilir. Uygulanacak tedbirin süresi 24 ayı geçemeyecektir.