İnternet erişimine sahip bireyler, Türkiye’nin ya da dünyanın herhangi bir noktasında meydana gelen bir olayı görüntüleme, görüntüyü kayıt altına alma ve bunu paylaşma imkânına sahiptir. Ancak, sosyal medyanın sağladığı anlık paylaşım olanağı yararlı bir iletişim vasıtası olmasına karşın her teknolojik ve sosyal imkânda olduğu gibi doğru amaçlar uğruna kullanılmadığında tehlikeli bir silaha dönüşebilmektedir.
Sosyal medya platformlarında en sık görülen sorunların başında hakaret suçu gelmektedir. Ülkemizde sosyal medya kullanımı çok yaygın olduğu için bu mecralardan hakaret suçunu işlemek oldukça yaygındır. Twitter, Facebook, YouTube, İnstagram, TikTok vb. sosyal medya mecralarından hakaret içerir bir paylaşım ve yorum yapıldığı zaman bu, Türk Ceza Kanunu anlamında suç teşkil eder.
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun sekizinci bölümü olan şerefe karşı suçlar bölümünde yer alan 125. maddede tanımlanan hakaret suçu, “Bir kimseye onur, şeref ve saygınlığını rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnat eden veya sövmek suretiyle bir kimsenin onur, şeref ve saygınlığına saldıran kişi, üç aydan iki yıla kadar hapis veya adlî para cezası ile cezalandırılır.” hükmüyle belirtilmiştir.
Sosyal medya veya internet üzerinden işlenen hakaret suçu iki farklı eylem biçimiyle işlenebilir:
Belli somut bir durum ve olgunun isnat edilmesi suretiyle kişinin şeref ve saygınlığının zedelenmesi. Örneğin, bir kimseye internet yoluyla “telefon çaldın sen hırsızsın, ” demek hakaret suçuna vücut verir.
Genel ve soyut nitelikteki söz ve davranışlarla kişinin değersizleştirilmesi, rencide edilmesi. Örneğin, bir kimseye internet üzerinden “şerefsiz” demek hakaret suçu oluşturur.
Sosyal medya mecraları üzerinden hakaret suçu işleyen kişi TCK’nın 125. maddesi hükümleri gereği cezalandırılacaktır.
Hangi Sözlerle Sosyal Medya Üzerinden Hakaret Suçu İşlenebilir?
Sosyal medya mecraları üzerinden hakaret suçuna vücut veren sözler kanunda tek tek belirtilmemiştir. Suçun vücut bulması için temel kural; sosyal medya mecraları üzerinde sergilenen söz ve davranışlarla kişinin onur, şeref veya saygınlığını rencide edecek somut bir fiil veya olgu isnat edilmesi veya sövme yoluyla kişinin onur, şeref veya saygınlığına saldırılmasıdır. Görüldüğü üzere, sosyal medya mecraları üzerinden işlenen hakaret suçunda önemli olan kişiyi rencide eden, toplum içinde değersizleştiren fiillerin cezalandırılmasıdır.
Sosyal medya mecraları üzerinden paylaşım veya yorum yaparak “şerefsiz”, “haysiyetsiz”, “geri zekalı”, “aptal”, “hayvan”, “salak” vb. gibi sözler söylemenin hakaret suçunu oluşturacağı kuşkusuzdur.
Sosyal medya (instagram, facebook, twitter, tktok vb.) üzerinden paylaşılan resimlere yapılan bazı olumsuz yorumlar da hakaret suçu teşkil edebilmektedir. Özellikle resimlerde kişiye isnat edilen somut olgu kişinin mevcut fiziksel veya psikolojik bir özelliğine vurgu yapsa bile hakaret suçunu oluşturur. Örneğin, aksayarak yürüyen birine “allahın topal adamı” demek, gözü görmeyen birine “kör herif” demek internet üzerinden hakaret suçunun oluşmasına neden olur.
Sosyal medya mecraları üzerinden hakaret suçunu teşkil eden fiiller, sözle işlenebileceği gibi yorum, yazı, şekil ve görüntü ile de işlenebilir. Örneğin, bir kişiye dışkı resmi altında yapılan “sen busun” şeklindeki yorum internet yoluyla hakaret suçuna vücut verir.
Sosyal Medya Üzerinden İşlenen Hakaret Suçunun Cezası Nedir?
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 125. maddesinde belirtildiği üzere sosyal medya üzerinden suçun basit şeklinin işlenmesi halinde, hakaret suçunun cezası 3 aydan 2 yıla kadar hapis veya adli para cezasıdır.
Sosyal medya üzerinden işlenen hakaret suçları aleni işlendiğinden, aleniyet nedeniyle hakaret suçu cezası 1/6 oranında arttırılacaktır.
Suçun basit şeklinde mahkeme tarafından hapis cezası ya da adli para cezası tercih edilir. Mahkeme gerekçeli tercihini gerekçelendirmek zorundadır.
Sosyal Medya Üzerinden İşlenen Nitelikli Hakaret Suçu Cezası
5237 sayılı Türk Ceza Kanunu’nun 125. maddesinde belirtildiği üzere hakaret suçunun;
a) Kamu görevlisine karşı görevinden dolayı,
b) Dini, siyasi, sosyal, felsefi inanç, düşünce ve kanaatlerini açıklamasından, değiştirmesinden, yaymaya çalışmasından, mensup olduğu dinin emir ve yasaklarına uygun davranmasından dolayı,
c) Kişinin mensup bulunduğu dine göre kutsal sayılan değerlerden bahisle, işlenmesi halinde, cezanın alt sınırı bir yıldan az olamaz.
Yukarıda açıklandığı üzere, mağdurun kamu görevlisi olması (bakan, hakim, memur vs.) ve hakaretin görevinden dolayı yapılmış olması, kişinin mensup olduğu dinin kutsal değerlerine veya din özgürlüğünün kullanılmasına hakaret edilmesi hakaret suçunun nitelikli şekli olarak kabul edilmektedir.
7243 Sayılı Kanun’un 28. maddesi gereğince, kamu veya özel sağlık kurum ve kuruluşlarında görev yapan sağlık personeli ile yardımcı sağlık personeline karşı görevleri sebebiyle internetten işlenen hakaret suçunda, ceza yarı oranında arttırılır. Ayrıca hükmedilen hapis cezası ertelenemez.
Sosyal medya üzerinden işlenen hakaret suçları aleni işlendiğinden, aleniyet nedeniyle hakaret suçu cezası 1/6 oranında arttırılacaktır.
Sosyal Medya Üzerinden İşlenen Hakaret Suçu’nda Şikâyet, Zamanaşımı ve Uzlaştırma
Sosyal medya üzerinden işlenen hakaret suçu takibi şikayete bağlı suçlar kategorisinde yer alır. Suçun mağduru, hakaret edeni ve hakareti öğrendiği tarihten başlamak üzere 6 ay içerisinde şikayet hakkını kullanmak zorundadır. Aksi takdirde şikayet hakkını kaybeder. Şikayet hakkı, en geç dava zamanaşımı süresi içinde kullanılmalıdır.
Kamu görevlisine görevinden dolayı hakaret suçu (TCK m.125/3-a) şikayete tabi değildir. Bu nedenle hakaret suçunun bu şekli için herhangi bir şikayet süresi sınırlaması yoktur. Kamu görevlisine görevinden dolayı hakaret suçun işlenmesi halinde cumhuriyet savcılığı resen soruşturma açar.
Kamu görevlisine görevinden dolayı hakaret suçu hariç, tüm hakaret suçları taraflar arasında uzlaştırma kapsamındadır. Uzlaşma kapsamında olan suçlarda, gerek soruşturma gerekse kovuşturma aşamasında öncelikle uzlaştırma uygulanması, uzlaşma sağlanmazsa soruşturmaya veya yargılamaya devam edilmesi gerekir.
Sosyal Medya Üzerinden İşlenen Hakaret Ertelenmesi ve Hükmün Açıklanmasının Geriye Bırakılması
Türk Ceza Kanunu’nun 231. maddesinde Hükmün açıklanmasının geriye bırakılmasının şartları belirtilmiştir. Mahkeme tarafından sanık hakkında Hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verilebilmesi için kanunda belirtilmiş olan şartların yerine getirilmiş olması gerekir. Hükmün açıklamasının geriye bırakılmasının şartları şunlardır;
Sanığın daha öncesinde kasıtlı bir şekilde suç işlememiş ve hüküm giymemiş olması gerekir.
Hakimin sanık hakkında bir daha suç işlemeyeceği kanaatine sahip olması gerekir.
Meydana gelmiş olan suç neticesinde oluşan zararın giderilebilmesi.
Yargılanmanın sonucunda hükme varılan cezanın 2 yıl ya da daha az süreye sahip olması veya para cezası olması.
Sosyal medya üzerinden hakaret suçunu işleyen sanığı yargılayan mahkeme yukarıdaki şartların sağlanması halinde hükmün açıklanmasının geri bırakılmasına karar verirse kişi hapse girmez. Sanık hakkında 5 yıl boyunca sürecek bir denetim kararı verilir. Eğer sanık bu 5 yıl içinde herhangi bir kasıtlı bir suç işlerse denetim bozulur ve ertelenmiş olan hapis cezası için yeniden yargılanır ve daha önce verilen hapis cezası aynı mahkeme tarafından açıklanır.
Hükmün açıklanmasının geri bırakılması kararı verilir ve denetim süresi içinde kişi herhangi bir kasıtlı suç işlemezse sosyal medya üzerinden işlenen hakaret suçu hiç işlenmemiş gibi sonuç doğurur.
Sosyal Medya Üzerinden İşlenen Hakaret Suçunda Adli Para Cezası
Mahkeme tarafından verilen hapis cezasının adli para cezasına çevrilebilmesi için bu hapis cezasının 1 yılın altında bir hapis cezası olması ve o suçla ilgili kanuni düzenlemede alternatif olarak adli para cezası öngörülmemiş olması gerekir. Sosyal medya üzerinden işlenen hakaret suçunun cezası bazı durumlarda 1 yılın altında kalabilse de kanuni düzenlemede hapis cezası veya adli para cezası denilerek alternatif olarak adli para cezasından bahsedilmiştir. Dolayısıyla mahkeme hapis cezasına hükmederse bunu adli para cezasına çeviremez. Ancak direkt olarak adli para cezasına hükmedebilir.
Comments